We ontvangen regelmatig vragen over het reinigen van RVS, dus we hebben onze gepensioneerde metaaldeskundige Gerard van Wijngaarden gevraagd deze vragen te beantwoorden.
Reinigen van RVS
In de eerste plaats moet duidelijk zijn welk type verontreiniging/vervuiling verwijderd moet worden. Er kan tijdens het traject van grondstof tot recycling van alles gebeuren waardoor een schoonmaakoperatie van belang is.
Om te beginnen kan vervuiling/contaminatie optreden tijdens transport, opslag, be- en verwerking van het roestvast staal. Heel bekend is vervuiling met ijzer- en of roestdeeltjes tijdens de bewerking, vaak afkomstig van vervuilde gereedschappen of foutieve opslag. Bij foutieve opslag kun je bijvoorbeeld denken aan opslag van staal en roestvast staal in dezelfde ruimte. Wat ik ook wel eens gezien heb waren platen roestvast staal opgeslagen op de vloer met op de platen de afdrukken van werkschoenen. Het probleem van dit soort vervuilingen is dat ze op den duur tot ernstige corrosie kunnen leiden.
Het is het beste is om dit soort vervuilingen chemisch te verwijderen, bijvoorbeeld door:
- Beitsen en passiveren
- Elektrolytisch polijsten en
- Elektrolytisch beitsen.
Van deze drie processen wordt het beitsen en passiveren het meest toegepast, in het MCB Boek (hoofdstuk RVS) staat hier meer informatie over.
Laten we er dus maar van uit gaan dat producten, gemaakt van roestvast staal, in gebruik worden genomen met een met een perfect oppervlak. Van belang is het dan te kijken naar de toepassing, waarbij een onderscheid gemaakt kan worden tussen buiten en binnen.
Reinigen van RVS: Toepassingen buiten
Met 'toepassingen buiten' wordt producten van roestvast staal bedoeld die blootgesteld zijn aan atmosferische omstandigheden. Vervuiling die daar kan optreden bestaat, naast stof bijvoorbeeld, ook uit roetdeeltjes afkomstig van verkeer, zout afkomstig van bijvoorbeeld gladheidsbestrijding of vanaf de kust, ijzerdeeltjes van tram en/of spoor. Onder dit soort omstandigheden is het reinigen van roestvast staal nagenoeg altijd noodzakelijk, om corrosie (roestvorming) te voorkomen.
Zeker voor esthetische toepassingen als kunstobjecten, gevelbekledingen, trapleuningen etc. is het voorkomen van roest heel belangrijk. Roest kan gemakkelijk onder vuilafzettingen ontstaan, dat vuil moet dus verwijderd worden. Waarmee meteen gezegd is dat zeker in buitentoepassingen roestvast staal niet onderhoudsvrij is!! De mate van onderhoud en de frequentie worden o.a. bepaald door:
• Materiaalkeuze (voor buitentoepassingen minimaal type 316)
• Locatie (bijvoorbeeld dicht langs de kust of in het binnenland)
• Oppervlaktekwaliteit (hoe gladder hoe beter)
• Aard en mate van de vervuiling.
Wordt de reiniging met de juiste frequentie uitgevoerd, dan volstaat het meestal om de objecten af te spuiten en/of af te sponsen met schoon water. Leidingwater voldoet meestal uitstekend, bij hardnekkige vervuiling kan een reinigingsmiddel zoals een alkalische zachte zeep ingezet worden. Voor producten uit roestvast staal als type 316 is het aan te bevelen deze minimaal 2x per jaar te reinigen. Dicht aan de kust zal minimaal 3x per jaar noodzakelijk zijn.
Voor min of meer verwaarloosde objecten met in het ergste geval begin van roestvorming, zijn er professionele middelen op de markt, bijvoorbeeld op basis van fosforzuur. Uit eigen ervaring weet ik dat daarmee uitstekende resultaten te behalen zijn. Werkt ook dit niet, dan zal teruggegrepen moeten worden op beitsen. Dat kan op locatie, maar is nogal ingrijpend.
Reinigen van RVS: Toepassingen binnen
Bij toepassingen binnen moet je in dit verband denken aan toepassingen in huis. Roestvast staal in bijvoorbeeld zwembaden laten we maar beschouwing, dat is een verhaal apart.
De meest voorkomende vervuilingen in huis (denk aan roestvast stalen afzuigkappen, ovens, magnetrons met een roestvast stalen front etc.) bestaan uit vingerafdrukken, vetvlekken e.d. Het verwijderen van vingerafdrukken gaat in het algemeen goed met een doek of spons, gedrenkt in een zeepoplossing. Vaak werkt een enigszins vochtige microvezeldoek ook goed. Op gepolijst roestvast staal kan ook een glasreiniger gebruikt worden, voor hardnekkiger vuil kan een niet schurend schoonmaakmiddel zoals CIF worden gebruikt.
Naast deze huis- tuin- en keukenmiddeltjes zijn er ook speciale roestvaststaalreinigers te koop, vaak 'edelstaalreiniger' genoemd. Ze zijn verkrijgbaar als spray en als polijstpasta. De meeste spays bevatten siliconeolie, waardoor een laagje achterblijft dat het schoonmaken vergemakkelijkt. Het effect is meestal na een paar weken wel verdwenen en dan zal het roestvast staal opnieuw met de spray behandeld moeten worden.
Polijstpasta’s als Stahlfix laten een microscopisch dunne en heel resistente waslaag achter, waardoor later onderhoud erg vergemakkelijkt wordt. Omdat deze waslaag bestand is tegen oplosmiddelen, gaan ze in het algemeen enkele maanden mee.
Wat je zeker niet moet doen is hardnekkige vervuiling te lijf gaan met gewoon staalwol, bijvoorbeeld Brillo pads. Als dat gebruikt wordt, is het risico op roestvorming behoorlijk groot, waardoor de weerstand tegen corrosie mogelijk blijvend teniet gedaan wordt. Er bestaat overigens ook staalwol van roestvast staal, nadeel hiervan is natuurlijk dat het krassen geeft, hetgeen het uiterlijk niet ten goede komt.
Vermijd verder zo veel mogelijk het contact met chloride houdende vloeistoffen als hypochloriet en dikbleek. Chlorides zijn in staat de passiviteit van het roestvaststalen oppervlak te doorbreken en zo (put)corrosie te veroorzaken. Moeten dit soort middelen toch gebruikt worden, bijvoorbeeld in verband met desinfectie, hou de contacttijd dan zo kort mogelijk en spoel grondig na met water.