Verspaanbare metalen: waar moet je op letten?

Verspaning is niet eenvoudig. Om optimaal te kunnen verspanen is de juiste materiaalkeuze van groot belang. Aan het materiaal dat verspaners kopen zitten al veel variabelen, en daar komen machines, gereedschappen, koelmiddelen en de mens nog bij. Alles moet goed op elkaar zijn afgestemd. Wonnie van Beek is Materiaaldeskundige bij MCB, en krijgt regelmatig de vraag ‘Waar moet je op letten bij verspaanbare metalen?’ Hij legt het hieronder uit. 

Een van de belangrijkste vereisten bij verspaanbare materialen is de zuiverheid. Hoe zuiverder het materiaal, hoe minder spaanbrekers. Ook al staat dit staat haaks op de gedachte van het verspanen, maar spaanbrekers breken de spaan kort af. Hierdoor krijg je betere spanen, een betere afvoer van warmte en (daardoor) een beter oppervlak.

Insluitsels als mangaansulfide worden vaak gezien als verontreiniging, terwijl ze wel degelijk een functie hebben. Zoals de spaanbrekers. Sommige verontreinigingen zijn dus goed, maar niet alle verontreinigingen. Carbiden zijn bijvoorbeeld weer nadelig voor gereedschappen, die zijn heel hard. Het beitelpunt krijgt telkens een tik en kan daardoor sneller afbreken, met alle nadelen van dien.

Je kunt bij spaanbrekers vooral denken aan sulfide-achtigen, in Europa werken we vooral met mangaansulfide. In de VS wordt selenium nog wel eens gebruikt, dat is daar zo gegroeid. Onze materiaaldeskundige Wonnie weet dankzij al zijn materiaalkennis ook allerlei metaalfeitjes: “Selenium smaakt een beetje naar knoflook, mocht je dat interessant vinden.” 

Naast de spaanbrekers zijn er nog andere zaken waar je op moet letten bij verspaanbare materialen. Er moeten weinig spanningen in het materiaal zitten, de structuur en maattolerantie moeten goed zijn. Een van de belangrijkste vereisten is een constante kwaliteit. Heel oneerbiedig gezegd: eigenlijk maakt het een verspaner niet uit wat een leverancier stuurt, als de kwaliteit maar constant is. Zodra alles is afgesteld is, moet er niet te veel meer wijzigen.

Een van de wensen van Wonnie is een index voor verspaanbare materialen. “Ik wil nog ooit een index maken met de verspaanbaarheden van materialen, waar je per materiaal de verspaanbaarheid kunt zien. We pakken dan een referentiemateriaal zoals 11Smn30 als basis, en drukken de verspaanbaarheid van elk materiaal uit in een indexcijfer. Alles wat beter verspaant zit boven de 100 en wat minder verspaant eronder. Zodra ik de tijd heb begin ik eraan!”