Wat zijn de gevolgen van het EU-verbod op kunststoffen op de RVS-markt?

In oktober 2018 stemden de leden van het Europees Parlement vóór een verbod op kunststof (plastic) wegwerpproducten die eenmalig gebruikt kunnen worden. Producten als borden, bestek, rietjes, ballonstokken en wattenstaafjes vormen 70% van het zwerfafval in zee. Het verbod creëert kansen voor de RVS-industrie.

Het verbod op eenmalig bruikbare kunststofproducten zal in 2021 in werking treden, in het kader van de door het Parlement goedgekeurde ontwerpplannen. De leden van het Europees Parlement voegden daarnaast producten van oxo-degradeerbare kunststoffen - zoals zakken of verpakkingen en fastfoodverpakkingen van geëxpandeerd polystyreenschuim- toe aan de lijst van kunststoffen die vanaf 2021 verboden zijn in de EU. 

Het gebruik van verschillende andere kunststof producten, waarvoor nog geen alternatief bestaat, zal door de lidstaten tegen 2025 met ten minste 25% moeten worden verminderd. Dit zijn producten als hamburgerdozen, broodjesdozen of voedselcontainers voor fruit, groenten, desserts en ijs. De lidstaten zullen nationale plannen opstellen die het gebruik van geschikte producten voor meervoudig gebruik, hergebruik en recycling aanmoedigen. Andere kunststoffen, zoals petflessen, moeten tegen 2025 gescheiden worden ingezameld en voor 90% worden gerecycled.

Het verbod op eenmalig bruikbare kunststoffen biedt mogelijkheden voor fabrikanten die kunnen identificeren waar roestvrijstaal – een relatief goed recyclebaar materiaal – als vervangend materiaal kan dienen.

SCHÄFER Container Systems is zo’n fabrikant. Guido Klinkhammer, Business Unit Sales Director bij SCHÄFER, voorspelt dat de wereldwijde vraag naar roestvrijstalen drankvaten zal blijven stijgen op de korte- en middellange termijn. Hij ziet zowel het verbod op kunststofproducten als de algemene trend naar duurzaamheid als de belangrijkste drijfveren.

Daarnaast is de toenemende variëteit aan bieren, waarvoor RVS vaten veel beter geschikt zijn, de drijvende kracht achter de vraag. "Hoewel kunststof vaten hun voordelen hebben, zal het gebruik ervan de komende jaren aanzienlijk afnemen", zegt Klinkhammer. Herbruikbare vaten bieden brouwerijen meer mogelijkheden wat betreft volume en merkpotentieel. Daarnaast hebben RVS vaten geen invloed op de smaak van het bier dat erin zit. Dit staat in schril contrast met kunststof, waarvan de stoffen in het milieu kunnen lekken en schadelijke effecten hebben.

RVS-vaten zijn veel milieuvriendelijker en zuiniger dan de kunststofversies. Ze kunnen tot 30 jaar worden gebruikt en hun gemiddelde van 4 cycli per jaar vermindert de CO²-uitstoot aanzienlijk in vergelijking met de productie van nieuwe kunststofvaten. Tegelijkertijd zijn ze 100% recyclebaar. Dit betekent dat, rekening houdend met de restwaarde en meervoudig gebruik, het kostenaandeel van een 30 liter roestvrijstalen vat voor elk getapt biertje ongeveer een twintigste is van dat van een plastic vat, ondanks de aanvankelijk hogere kosten.

Klinkhammer: "Gelukkig is de duurzaamheidstrend steeds meer zichtbaar in de drankenindustrie. Dit is een zeer wenselijke verandering, omdat producten voor eenmalig gebruik een enorme belasting voor het milieu vormen. De drankvaten zijn hier geen uitzondering op. Uiteindelijk is het ook de hogere kwaliteit en betrouwbaarheid van RVS vaten die bijdragen aan de toenemende vraag. Zo moeten vaten tot 50 liter ten minste 60 bar druk kunnen weerstaan zonder te barsten, om te voldoen aan DIN 6647-1. Daarom zijn veel vaten voorzien van een veiligheidsbreukpunt dat bij 50 bar opent en zonder risico's overtollige druk afgeeft. Zoiets bestaat niet voor kunststof vaten".

RVS-producten zullen naar verwachting veel van de plastic producten die in huishoudens worden gebruikt vervangen, variërend van waterflessen tot eetborden en bestek. Een goed voorbeeld was de ontwikkeling van RVS-mokken voor het Glastonbury Music Festival in het Verenigd Koninkrijk. Michael Eavis, de oprichter en organisator van het festival dat elk jaar in Somerset wordt gehouden, boekt zonder moeite wereldberoemde acts als Adele en Muse. Toch was er drie jaar bureaucratisch getouwtrek nodig voordat plastic drinkmokken werden vervangen door roestvrijstalen varianten. Eavis bleef volhouden, omdat hij roestvrijstaal als de enige oplossing zag om de enorme berg plastic afval dat ieder festival achterlaat in te dammen.

In 2016 duurde het zes weken voordat 800 afvalinzamelaars naar schatting 1.650 ton (voornamelijk plastic) afval hadden opgeruimd. In 2017 konden de feestvierders op Glastonbury voor het eerst herbruikbare kopjes van roestvrijstaal kiezen i.p.v. eenmalig te gebruiken kunststof. Het RVS voor de kopjes was afkomstig van Outokumpu in Sheffield.  

Voor het gebruik van de bekers betalen de bezoekers van het festival €6,50 borg bij aankoop van hun eerste drankje. De beker wordt dan meegenomen in de afwas en bij elke navulling wordt een schone beker gegeven. Aan het einde van het driedaagse festival konden de klanten de beker teruggeven en de borgsom innen, de borgsom aan een goed doel geven of de beker bewaren voor hergebruik op toekomstige festivals. De mensen vonden de iconische glans van de bekers zo mooi, dat de meesten ze als verzamelobject hebben gehouden.

"Gelukkig kun je deze mokken overal mee naartoe nemen", zegt Steve Mosby, Key Account Manager van Outokumpu. "Ze zijn glanzend, stijlvol en schoon  en er kan veel in”. Volgens Mosby is het roestvrijstaal maken van de wereld een groot deel van de oplossing voor de ogenschijnlijk hardnekkige afvalproblemen. "In tegenstelling tot kunststof, dat nooit volledig afbreekt en niet effectief kan worden gerecycled, is roestvrijstaal 100% recyclebaar zonder kwaliteitsverlies”.